Çeki bankaya ibraz eden alacaklı, çekin karşılığını alamadığı takdirde icra ceza mahkemesine bir dilekçe ile başvurarak çek keşide eden şirketin/şirket yetkilisinin cezalandırılmasını talep edebilir.
Ayrıca 5941 sayılı kanunun 5. maddesi ve fırkalarına göre çek keşide eden kişinin/şirketin hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı da talep edilebilmektedir. Bu durumda mahkeme çeki keşide eden ilgiler hakkında Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi'ne elektronik ortamdan bildirim yapmaktadır. Böylelikle; çek keşide eden kişi hakkında bir nevi caydırıcı olması amacıyla çek keşidecesine ya borcunu ödersin ya da bundan sonra çek düzenlemekten men edilirsin denilmektedir.
Öte yandan karşılıksız çek keşide etme suçunda öncelikle adli para cezası çıkmaktadır.
Adli para cezası nasıl uygulanıyor?
Örneğin bir karşılıksız çek düşünelim. Bedeli 50.000 (Elli Bin) Türk Lirası olsun.
Bu çeki alacaklı taraf bankaya ibraz etti ve karşılıksız olduğu çek arkasına banka tarafından yazıldı.
Genellikle 1500-2000 TL arası banka sorumluluk bedeli ödendikten sonra geriye kalan kısım diyelim ki 48.000 TL karşılıksız kaldı. Bu durumda Mahkeme Hakimi takdirine bağlı olmak üzere her günü 100 TL den olmak üzere 480 gün hapis cezası çıkmaktadır. 480 gün hapis cezası adli para cezasına döndürülerek 48.000 TL adli para cezasına çevrilmektedir.
Çek keşide eden kişinin cezası kesinleştiğinde Cumhuriyet Başsavcılığı İnfaz Bürosu bir ödeme emri göndererek sanığa para cezasını ödemesini emrediyor ve genellikle 10 gün müddet veriliyor. Bu süre içerisinde para cezasını ödemeyen sanık 480 gün hapis yatmak zorunda kalıyor.
Burada başka bir sorun olarak ortaya çıkan durum; adli para cezasını ödeyince borcun ortadan kalkıp kalmadığıdır. Adli para cezası mahkemenin verdiği bir karar olduğu için adli para cezasını ödemek borçluyu borcundan kurtarmıyor. Alacaklıya ödeme yapılmadığı sürece sanık borcundan kurtulamıyor.
Zaten genellikle önce icra takibi yapılıp sonra karşılıksız çek suçuna ilişkin şikayet yapılmaktadır.
Çek bedelini alacaklıya ödeyen borçlu hakkındaki ceza mahkemesi kararının düşmesini sağlamak için müştekiye bu durum bildirip şikayetinden vazgeçmesini talep edebilir.
Görüldüğü üzere ticari hayatın devamlılığını sağlamak için sonra derece etkili bir yasa düzenlemesi yapılmıştır.
çek keşide eden kişi borcunu ödemediği takdirde adeta borcu ikiye katlanmaktadır.
Bazı çek keşidecileri borcunu alacaklıya değilde adli para cezası olarak İnfaz Bürosuna ödemektedir. Bu durumda hapis cezasından kurtulabilir ama borçtan kurtulamaz. Bu durumda en iyi seçenek alacaklı ile anlaşarak borcun tamamının kapatılarak temize çıkılmasıdır.
NOT: çekin bankaya ibrazından 3 ay içinde şikayeti zorunlu olup bu süre dışında yapılan şikayetler mahkemelerce red edilebilmektedir.
DİLEKÇE ÖRNEĞİ:
...........İCRA CEZA MAHKEMESİNE
Müşteki: adı soyadı, t.c no adres:
vekili: avukatı varsa ismi yazılır.
Şüpheli: adı,soyadı,t.c no. adres
vekili: avukatı varsa ismi yazılır.
Suç:Karşılıksız çek keşide etmek, (5941 sayılı çek kanunu madde 5/1)
Suç tarihi:01/01/2019
AÇIKLAMALAR:
şüpheli tarafından keşide edilen ......bankasının .. numaralı, keşide tarihli, ...tl bedeli çeki keşide etmiştir. çeki ...tarihinde banka ibraz ettiğimizde karşılıksız olduğu banka tarafından şerh düşülmüştür.
5941 sayılı kanunun 5/1 maddesi uyarıca karşılıksız çek keşide eden sanığın cezalandırılmasını ve hakkında çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı konulmasını, yargılama giderinin sanık üzerine bırakılmasına karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim. .01/01/2019
...............
Ad-Soyad imza
Müşteki
...............
Ad-Soyad imza
Müşteki
